Hannekemaaiers. (2)
Seizoenarbeiders uit Duitsland.
Tjeerd de Jong.
Hannekemaaiers en poepenkrúsen (2)
Benamingen
Is de benaming Hannekemaaier het meest bekend geworden, de naam "Veling" werd vooral in de provincie Groningen veel gehoord.
Hij was afgeleid van Westfalinger, bewoner van Westfalen. Ter onderscheiding van de boerenarbeiders werden de kooplieden die met wollen sokken, mutsen en dergelijke goederen het platteland afreisden, "hozeveling" genoemd.
"Poep" schijnt aanvankelijk de benaming te zijn geweest voor de Bovenlanders of Platduitsers. Deze benaming werd wel voor de Duitsers in het algemeen gebruikt, maar in Friesland werden daarmee in het bijzonder de gras-maaiers aangeduid.
Ook de sinds 1850 rondreizende Westfaalse koopman in textiel, die met een groot pak handelswaar op de rug het land afreisde, had die naam.
Maar ter onderscheiding van zijn landgenoot de gras-maaier werd de reizende manufacturier door de Friezen "fyndoekspoep" en door de Groningers "lapkepoep" genoemd. Er bestaat geen zekerheid over hoe de naam "poep" is ontstaan. Hij zou afkomstig kunnen zijn van de Duitse "Bube", waarmee de maaiers elkaar aanspraken. Ze hadden moeite met het uitspreken van de "b" en maakten daar een "p" van. Afgaande op de klank kregen ze zo de naam poep. Anderen meenden, dat de naam afkomstig was van Duitse kooplieden die, naast ander eenvoudig speelgoed, ook ongeklede houten poppen aan de man brachten. De moeders konden voor hun dochtertjes deze "puppen" zelf van kleertjes voorzien. Ook op de kermissen stonden de kooplui met hun speelgoedkramen: poppenkramen met "schöne puppen". Spelend met een houten pop zongen jonge meisjes in de eerste helft van de 20e eeuw nog een daarop betrekking hebbend kinderversje:
Ik liep laatst langs een poppenkraam.
Daar zag ik zoveel poppen staan.
Ik zei: wat doen die poppen hier?
Die poppen drinken poppen-bier.
Die poppen drinken poppen-wijn.
Die poppen willen vrolijk zijn.
Copyright © 2006 Tjeerd de Jong
| Deel 1 | Deel 2 | Deel 3 | Deel 4 | Deel 5 | Deel 6 | Deel 7 | Deel 8 | Deel 9 | Deel 10 | Deel 11 | Deel 12 |
Bronnen:
"It Beaken", tijdschrift fan de Fryske Akademy, jiergong XLIX 1987, nr 4.
A. Eiynk e.a. "Werken over de grens" 350 jaar geld verdienen in het buitenland 1993.
"Hasselt Historael", jaargangen 1987 en 1999.
Ulbe van Houten "De sùnde fan Haitze Holwerda".
J.N. Leget, "Hollandgangerei", 1988.
Korn. Mulder, "Hannekemaaiers en kiepkerels", 1971.
Pieter Terpstra, "Tweeduizend jaar geschiedenis van Friesland".
Ryksargyf, Leeuwarden.
G. Vrielmann-Jacobs, "Pikmäier in Uelsen".
J.P. Wiersma, "Aldfaers Groun" {Bildfan in tiidrek, 1860-1940}, 1948.
De schrijver:
Tjeerd de Jong is de zoon van meester de Jong, die 3 jaar hoofd van de school was eind jaren '20, Tjeerd heeft later op het gemeentehuis in Sellingen gewerkt, is naar Emmeloord verhuist maar heeft altijd nog een bepaalde binding met Harpel, omdat pa daar zo graag woonde en werkte. Het boekje dat uitkwam ter gelegenheid van het 75 jarig bestaan van de school in 1995 is mede door Tjeerd geschreven.